VLAIO-rapport toont nijpend tekort aan bedrijventerreinen in Vlaanderen

Amper ruimte voor nieuwe bedrijven

Begin 2025 stonden in Vlaanderen nog slechts 513 kavels te koop of te huur, samen goed voor 643 hectare. Dat is amper een fractie van het totale areaal van 48.000 hectare. Het gaat hierbij grotendeels om locaties van verschillende grootte en waar vaak specifieke bestemmingsvoorschriften van kracht zijn. Sommige locaties zijn ook moeilijk bereikbaar of liggen in overstromingsgevoelig gebied. Bedrijven van enige omvang die zich in Vlaanderen op bedrijventerreinen willen vestigen omdat ze in het woongebied niet vergunbaar zijn, kunnen bijna nergens meer terecht.

Op de schaarse locaties van meer dan 3 à 5 ha – de grootte die nodig is voor logistieke of industriële activiteiten - die te koop worden aangeboden, staan bovendien vaak verouderde bedrijfsgebouwen die zelden meteen instapklaar zijn. 

Regionale verschillen

Limburg springt eruit als enige provincie met nog een beperkt aanbod aan grotere terreinen, vooral in steden zoals Lommel, Pelt, Oudsbergen, Genk, Beringen en Tongeren. Ook Geel en enkele Kempense gemeenten bieden nog mogelijkheden. Maar ook het aanbod in Limburg is al fel geslonken t.o.v. vroeger. In de rest van Vlaanderen, met uitzonderling van Ronse, blijft het aanbod beperkt tot oude bedrijfsruimtes die zelden instapklaar zijn. Bedrijven die willen verhuizen, zoeken meestal binnen een straal van 20 kilometer rond hun huidige locatie. De conclusie is dan ook duidelijk: het tekort aan grote kavels is bijzonder nijpend.

Tabel 1: Overzicht per provincie van alle locaties, ongeacht hun grootte

Bron: online dashboard VLAIO

Tabel 2: Effectief beschikbaar aanbod per provincie (ha)

Aantallen onbebouwde en bebouwde percelen groter dan 3 ha.

Bron: online dashboard VLAIO, januari 2025

Bedrijventerreinen verdwijnen sneller dan ze erbij komen

Het rapport toont aan dat het totale aanbod aan bedrijventerreinen sinds 2018 daalt. In 2024 werd amper 43 hectare als bedrijventerrein bestemd, terwijl maar liefst 200 hectare een andere bestemming kreeg. Regelmatig gaat het om herbestemmingen vanwege overstromingsrisico’s. Dit betekent een grotere uitstroom dan instroom aan bedrijventerreinen.

Tabel 4: Evolutie onbebouwd effectief beschikbaar aanbod (ha)

Bron: online dashboard VLAIO, bezettingstabellen

Tabel 4 laat zien dat het beschikbaar aanbod voor alle groottes van (onbebouwde) percelen ook al jaren in dalende lijn gaat. 

Onder druk door oneigenlijk gebruik

Op een gemiddeld bedrijventerrein in Vlaanderen bevindt zich een mix van functies. Zo zijn er heel wat ‘zonevreemde’ functies op bedrijventerreinen zoals woningen, recreatie, showrooms, kleine aannemers en opslagplaatsen. Ook detailhandel zoals keukenwinkels of supermarkten zijn er aanwezig. Heel wat van deze activiteiten zijn eigenlijk verweefbaar met woongebieden, en horen beter daar thuis.

Bedrijventerreinen zijn bedoeld voor bedrijven die niet thuishoren in woonwijken. Als we die terreinen willen vrijwaren voor industriële en logistieke activiteiten, moeten we vermijden dat andere functies die ruimte innemen. Door verweefbare activiteiten terug naar dorps- en stadskernen te brengen, maken we plaats voor bedrijven die niet elders terechtkunnen.

Visie en kwaliteitsvolle (her)ontwikkeling essentieel

Het rapport roept op tot een doordachte en integrale aanpak van bedrijventerreinen. Er is nood aan kwalitatieve herontwikkeling, heldere inrichtingsplannen en doeltreffend terreinbeheer. VLAIO brengt met data en geografische analyses precies in kaart waar de knelpunten zitten. De bedoeling? Beleidsmakers aanzetten tot onderbouwde maatregelen die het economisch ruimtegebruik verbeteren.